Meer omzien naar elkaar

Bij de Voedselbank leeuwarden merken ze de impact van de economische crisis en de energiecrisis. Eind 2022 steeg het aantal deelnemende gezinnen in acht weken tijd van 365 naar meer dan 500. Elke dag komen er nieuwe aanmeldingen bij. We moeten meer naar elkaar omzien, vindt manager Jan Hubers.

Jan Hubers, één van de meer dan honderd vrijwilligers van de Voedselbank, ziet een verschuiving plaatsvinden. Ook hoger opgeleide mensen en gepensioneerden melden zich de laatste tijd. Jan ziet schrijnende gevallen voorbij komen van mensen die helemaal in de stress zitten: “Armoede doet wat met je.”

Armoede ligt continu op de loer

In Nederland leven meer dan een miljoen mensen onder de armoedegrens. Jan geeft regelmatig gastlessen op scholen zoals ROC Friese Poort en NHL Stenden om hier aandacht voor te vragen. “Ik praat dan over de categorie mensen die niet meer in staat is een gezond pakket voedsel voor zichzelf en hun gezin te kopen. Ze hebben alles wat ze kunnen schrappen al geschrapt. Hun kinderen gaan niet (meer) naar een vereniging, daar is als eerste op bezuinigd. Dat komt dan wel binnen bij studenten. Armoede ligt continu op de loer, vertel ik dan. Als je jong bent, gezond, vol ambitie en je hebt een goede opleiding gevolgd, dan is de sky the limit. Maar als één van die factoren er niet is, kom je snel in de armoede.”

Zo simpel ligt het niet

Armoede is niet een kwestie van ‘eigen schuld, dikke bult’, vindt Jan. Tijdens supermarktacties spreekt hij daarom klanten aan om voor meer bewustzijn te zorgen. “Je hebt mensen die zeggen: laat ze de handen maar uit de mouwen steken en in de kassen gaan werken. Dan zeg ik: weet wat je zegt, zo simpel ligt het niet. Hoe pakt dat uit voor een vrouw van 38 jaar met chronische reumatische pijn, die geen alimentatie van haar ex krijgt en alleen voor haar zes kleine kinderen moet zorgen? En een 55-plusser is relatief duur en niet meer zo aantrekkelijk voor een werkgever.“

Echt verhongeren zal niemand

Op dit moment bedient de Voedselbank vijfhonderd huishoudens in de gemeente Leeuwarden. Een deel daarvan bestaat uit alleenstaanden, een deel uit gezinnen met drie of vier kinderen. Jan: “Kinderen zijn gelijk het slachtoffer. Die komen met honger op school, krijgen geen eten of slecht eten. Echt verhongeren in Nederland zal niemand. Wat er wel gebeurt, is dat mensen alleen slecht en goedkoop voedsel kunnen kopen, bijvoorbeeld ongezond witbrood of het goedkoopste vlees.” Het aandeel 55-plussers is ongeveer 12%, maar Jan ziet het aantal senioren dat een beroep doet op de Voedselbank stijgen. “Veel mensen zien dat als laatste redmiddel.” Wie -soms na lang wikken en wegen- de stap naar de Voedselbank waagt, krijgt een gesprek. In dat gesprek wordt getoetst wat iemand netto overhoudt na aftrek van alle kosten.

Pakket dekt 80% van de voedselbehoefte

De Voedselbank in Leeuwarden heeft vaste uitgiftemomenten op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 11.00 en 12.30 uur. Daarnaast zijn er uitgiftepunten in Grou, Stiens en het wijkgebouw in Heechterp. “Eén keer per twee weken kunnen mensen een pakket ophalen waarmee ze voor 80% in hun voedingsbehoefte kunnen voorzien. We proberen altijd zoveel mogelijk in het pakket te stoppen: houdbare producten, verse groenteben fruit voor een dag of vier. Er is voldoende. Wij zijn de gunstige uitzonderingbonder de Voedselbanken, omdat we dankzij onze acties aardig goed aan levensmiddelen kunnen komen. Zo zorgen supermarktacties regelmatig voor een instroom van een paar honderd kratten houdbare producten, groente en fruit. Als het een periode even wat minder gaat, kunnen we uit onze reserves putten. Los van die buffer hebben we wel altijd een exploitatie te voeren en rekeningen te betalen.”

Achter de schermen

Achter de schermen zijn mensen van de Voedselbank dan ook continu bezig om geld binnen te krijgen. “We krijgen geen subsidie. We mogen dit oude schoolgebouw gebruiken en betalen daar een symbolische huur voor. Maar het blijft een gebouw uit de jaren zestig en hoewel de gemeente en wijzelf geïnvesteerd hebben in verduurzaming, komen de stookkosten voor rekening van de Voedselbank. We vallen onder de warenautoriteiten, die komen steekproefsgewijs langs om te controleren. Zo bewaren we ons vlees in een grote diepvriesbak die op min twintig graden moet staan. Dat zorgt voor het nodige energieverbruik.”

Topje van de ijsberg

Jan vreest dat de Leeuwarder Voedselbank slechts het topje van de ijsberg bereikt. “In ons bestand staan 500 huishoudens, in totaal 1500 personen. Kijkend naar de gemeente Leeuwarden is dat maar 1% van het aantal inwoners. Ik heb de indruk dat er veel verborgen armoede is. Dat er mensen zijn die amper de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Maar die toch denken: ik ga niet naar de Voedselbank, dan degradeer ik mezelf.” Om ook deze groep te bereiken heeft de Voedselbank flyers laten maken en die verspreid onder sociaal werkers in de gemeente die achter de voordeur komen. Jan ziet ook een aandeel voor ons als medemens en sluit af met de hartenkreet: “Ik hoop oprecht dat we teruggaan naar een maatschappij waarin we meer omzien naar elkaar.” ■

Foto’s: Simon van der Woude