Je dochter die je een klap geeft omdat je te langzaam bent met aankleden. Je buurman die geld uit je portemonnee steelt als hij boodschappen voor je doet. Naar schatting werden vorig jaar 62.000 ouderen mishandeld en door de vergrijzing zal dit aantal alleen maar toenemen. Dat hoeft niet. Er is hulp om de mishandeling te doen stoppen.
Er wordt van oudermishandeling gesproken als het mensen van 65 jaar en ouder betreft. Er zijn verschillende soorten: lichamelijke mishandeling, geestelijke mishandeling, financiële uitbuiting, seksueel geweld en verwaarlozing. Daders kunnen professionals zijn (denk aan de thuishulp of de verpleegkundige), maar ook een mantelzorger, zoals je echtgenoot of echtgenote, zoon, dochter of buurvrouw.
“Het is erg moeilijk voor ouderen die mishandeld worden om erover te praten omdat ze afhankelijk zijn van degene die voor ze zorgt. Je bent bang dat je bijvoorbeeld geen boodschappen meer krijgt, dat je huis niet wordt schoongemaakt of dat je niet uit bed wordt gehaald als je er iets van zegt. Dus zwijg je en pas je je aan,” vertelt Gerda de Groot, werkzaam bij Fier en coördinator Centrum Seksueel Geweld Friesland. Fier is het landelijk expertise- en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties.
Schaamte
Ook schaamte speelt een grote rol in het zwijgen over ouderenmishandeling. “Je denkt dat het aan jou ligt, omdat je door je ziekte zo traag bent geworden, je voelt je stom en onhandig. Of als het om geld gaat, weet je niet meer zo goed hoe het zit en begint je aan jezelf te twijfelen: heb je wel goed geteld?”
Bij seksueel misbruik komt er nog iets anders om de hoek kijken, geeft Gerda aan. “Veel ouderen vinden het moeilijk om over seksualiteit te praten, dat was vroeger geen onderwerp waar vrijelijk over werd gesproken. Als iemand je helpt met douchen en je aanraakt op een manier die je niet prettig vindt, dan begin je daar niet zomaar over.”
Hulp
Het is goed om hulp te zoeken als je, op welke manier dan ook, mishandeld wordt, benadrukt Gerda. “Het is belangrijk voor jezelf, maar ook voor degene die je mishandelt. Hij of zij moet ook hulp krijgen. Misschien is de mantelzorg je man of dochter te zwaar geworden. Ontspoorde mantelzorg noemen we dat. De mantelzorger is zelf op leeftijd of heeft ook nog een baan en een gezin, dus kan overbelast zijn. Hij of zij is moe, heeft een korter lontje en kan dan soms een duw of tik geven, knijpen of boos worden en schreeuwen. Er was bijvoorbeeld een man die zijn dementerende vrouw aan de verwarming vastbond zodat hij boodschappen kon halen. Het was goedbedoeld, hij wilde ervoor zorgen dat ze warm bleef en niet weg kon lopen.”
Als het om een professional gaat die zich schuldig maakt aan mishandeling, dan kun je bijvoorbeeld een klacht indienen bij de werkgever. Gaat het om iemand uit je eigen omgeving, zoals een mantelzorger, dan kun je de huisarts bellen. Bij iemand die dementie heeft, is ook vaak een casemanager betrokken met wie je de mishandeling kunt bespreken en waar ook de mantelzorger die de zorg niet meer goed kan bieden, terecht kan. Dat geldt ook voor de mensen van wijkteams. Of je kunt bellen met Veilig Thuis, Fier of het Centrum Seksueel Geweld. Gerda: “Het is heel belangrijk dat je erover praat. Om het te stoppen, om het patroon van mishandeling te doorbreken, zodat jij je weer veilig voelt en de ander hulp krijgt.” ■
Geldzaken regelen
Je kunt ervoor zorgen dat meer mensen je geld beheren, zo valt het sneller op als er iets misgaat op het gebied van je financiën. Je kunt overwegen om naar een Regiobank te gaan, die hun klanten goed kennen. De Rabobank heeft seniorenadviseurs die er voor zijn opgeleid om geldzaken van ouderen goed te regelen.
www.veiligthuis.nl / 0800-2000
www.fier.nl / 088-20 80 000
Centrum Seksueel Geweld / 0800-0188
