Theatermaker Gea Struiksma begon in 2015 met toneellessen voor senioren. Daarvoor gaf ze les aan kinderen. De oudere doelgroep zat niet echt in haar blikveld. Maar dat veranderde in de loop van de tijd en ze bedacht hoe leuk het zou zijn om theater te maken met ouderen. Ze begon met een pilot, die uitgroeide tot seniorentheater De Rimpel.
Ik spreek Gea in Wijkcentrum Bilgaard, waar ze improvisatielessen aan ‘de rimpels’ geeft.
Humor en veel reuring
De Rimpel speelt regelmatig luchtige, humoristische voorstellingen over thema’s als mantelzorg. Verder bezoekt een deel van de spelers zorginstellingen voor het project ‘De Rimpel maakt wat los’. “We laten dan een paar scènes zien”, vertelt Gea. “Daarna ga ik in gesprek met de aanwezigen over theater en ik daag hen uit om mee te doen. Dat is natuurlijk spannend, maar ook erg leuk. Het veroorzaakt veel reuring”.
Annelies (68) en Joke (76) zijn ook bij het interview aanwezig. Zij maken al jaren deel uit van de vaste groep rimpels. Voor het eerst sinds lange tijd zijn ze weer op maandagmiddag
in het wijkcentrum. Door corona hebben de lessen stilgelegen. Maar de sfeer is goed, want die middag mogen ze eindelijk weer lekker toneelspelen!
Ervaring met toneel is helemaal niet nodig
Annelies speelt al vanaf het begin bij De Rimpel. Ze las in een folder over improvisatietheater voor senioren en nam contact op met Gea, die ze wel eens bij een voorstelling had gezien. “Ik dacht, dat is mijn vrouw. Ik heb jaren als juf voor de klas gestaan en in het onderwijs speel je veel toneel. Op de pedagogische academie was dramatische expressie mijn favoriete vak. Maar ik heb altijd liefde voor het theater gehad. Op de kleuterschool speelde ik Doornroosje. Met de ogen open, want die durfde ik op het toneel niet dicht te doen”, zegt ze lachend.
Dat ervaring met toneel helemaal niet nodig is bewijst Joke. “Ik was totaal blanco. Iemand zei: ga een keer mee, het is hartstikke leuk! Ik dacht, ik zie het wel. De eerste de beste les moest ik meteen in een scène een groep door de bergen leiden. Ik voelde me als een vis in
het water! Mijn dochters moesten trouwens keihard lachen toen ze hoorden dat ik aan improvisatietheater deed”, vertelt Joke. “Ze kennen me als iemand die de stoel altijd op dezelfde plek heeft staan. Maar op de een of andere manier kon ik alles loslaten en deed ik het gewoon”. Annelies: “Zij is echt een natuurtalent”.
Het gaat om het toneelspelen
Beide speelsters geven aan dat de groep van tien dames heel erg vertrouwd voelt. Een voorwaarde om te durven spelen. “Dat doet Gea hoor, die zorgt voor een veilige omgeving”. De groep is hecht en sommigen zien elkaar ook buiten de lessen om. Dat sociale aspect is mooi meegenomen, maar het gaat om het toneelspelen. Annelies: “Voor mij is de lol van het spelen echt het belangrijkst. Het doet van binnen ook veel met me. Je kunt even lekker boos of geïrriteerd zijn in een scène. Dat is ook een deel van mij, maar dat stuk komt in het gewone leven niet zo aan bod.”
Leren over jezelf
Gea knikt instemmend. “Tijdens de lessen komen emoties spelenderwijs voorbij. En als het voor je personage nodig is, dan durf je meer. Het kan heel bevrijdend zijn om flink boos te zijn. Ik stimuleer de spelers ook om zich anders te gedragen dan normaal. Annelies wilde bijvoorbeeld altijd een happy end in een scène. Dus zei ik: doe jij maar even lekker bot”. Annelies: “Ja dat klopt. Dan moet je uit je comfortzone en dat is heel bewustmakend”. “Het is niet zo verkeerd om eens buiten je veilige hokje te stappen”, vult Joke aan. “Die stoel in huis mag best een keer op een andere plek staan, daar kan het ook leuk zijn”. Ook als je ouder bent leer je dus nog dingen over jezelf die je niet wist. “Ze zeggen niet voor niets dat theater goed is voor de ontwikkeling van je persoonlijkheid”, aldus Gea.
Geen lappen tekst
Bij veel ouderen is het geheugen niet meer wat het geweest is. Daarom is improvisatietheater zo geschikt voor deze doelgroep. Gea: “Niemand krijgt een tekstboekje. Ik maak theater vanuit de spontane ideeën uit de groep”. Annelies vult aan: “De meesten van ons kunnen geen lappen tekst meer uit het hoofd leren. De voorstellingen komen voort uit wat wij zelf bedenken. Gea schrijft dat op en maakt daar een stuk van. Het zijn dus teksten die bij ons passen en dat maakt het makkelijker. En kom je er op het toneel een keer niet uit, dan verzin je gewoon wat. We hebben allemaal geleerd om te improviseren”.
Even irritant doen
Hoe ziet een les er ongeveer uit? Gea legt het uit. “Ik stel een kader, bijvoorbeeld door met een foto te komen van iemand die zwaait naar een boot. Dan buigen we ons over de vraag: wat zou hier aan de hand kunnen zijn? Gaat die boot weg of komt hij aan? Wie zitten er op die boot en wat heeft zich van tevoren afgespeeld?” Annelies duikt meteen in haar rol en speelt degene die op de kant staat. “Hè hè, eindelijk zijn we van dat bezoek af. Jeetje, ze aten de hele koelkast leeg”. Joke geeft een ander voorbeeld. “We moesten een keer drie zussen spelen die in een vakantiehuis zaten, maar we hadden geen idee waarom ze daar waren. Je moet dus bedenken wat die zussen met elkaar hebben. Dat ontstaat tijdens het spel en is zo enig om te doen!” Gea fluistert de spelers soms ook wel eens wat in. Dat ze even heel irritant moeten doen. Of ze brengt een nieuw personage in.
Afleiding en energie
“Een les geeft altijd afleiding en energie”, zegt Joke. “Ik heb dat heel sterk ervaren tijdens een moeilijke periode. Je vergeet je problemen niet, maar je kunt het even parkeren. Daarna kun je weer verder”. Gea vertelt dat spelers soms moe binnenkomen. Maar als de les eenmaal begonnen is zijn de kwaaltjes snel vergeten.
Gezellig in een busje
De voorstellingen zijn voor Joke en Annelies de krenten in de pap. “We gaan dan gezellig met elkaar in een busje. Soms spelen we in een prachtig theater en soms moeten we ons
omkleden in de gang. Maar het is altijd geweldig”. Er zit heel veel humor in de voorstellingen. De dames laten ter plekke een voorproefje zien. Annelies speelt een eenzame mevrouw die op de grond gaat liggen om de aandacht te trekken van de verzorging. Ze zit helemaal in haar rol. “Oh ik voel me zo slecht!” Het is hilarisch en tegelijkertijd schrijnend. “Weet je nog dat stukje over die twee mannen?” zegt Joke. “Die komen binnen bij een oudere dame en hebben slechte bedoelingen, maar krijgen de kans niet. Koffie, fotoboeken op schoot, nog meer koffie. Uiteindelijk druipen ze maar af. Het is de kunst om een zwaar onderwerp met humor te benaderen”.
Interesse?
Je kunt vrijblijvend een middag komen kijken of De Rimpel iets voor jou is. Iedereen is welkom. Geheugenproblemen, slechthorend, slecht ter been; het maakt niet uit. Die rollator gaat gewoon mee het podium op. “Mijn visie is dat iedereen mee moet
kunnen doen, dus het is aan mij om te zorgen dat dat lukt met de juiste oefeningen en hulp”, zegt Gea. Een speciale oproep aan alle mannelijke senioren: meld je aan! “Dan hoeven we eindelijk geen snor meer op”, zegt Joke lachend. ■
www.seniorentheaterderimpel.nl
Gea Struiksma 058-2122102
