De Nederlandse vlag op Schiermonnikoog wappert op 11 juni 1945 in de zeewind. Het laatste stukje bevrijd Nederland viert eindelijk feest, maar voor veel mensen werd de vreugde van de bevrijding al snel vermengd met de herinneringen aan een zware tijd.
Met de capitulatie van het Duitse leger op 8 mei 1945 was de Tweede Wereldoorlog voorbij, althans in Europa. Aan de andere kant van de wereld bleef Nederlands-Indië nog bezet door Japan. Pas op 15 augustus 1945, na de Japanse capitulatie, kwam er een definitief einde aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Diezelfde datum is sindsdien een dag van herdenking, een moment om de slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië te herdenken.
Herdenkingen
Veel van deze slachtoffers kwamen om in de Japanse interneringskampen, waar militairen en burgers onder erbarmelijke omstandigheden werden vastgehouden. In deze kampen, zoals Kampong Makassar in Batavia (het huidige Jakarta), waren voedseltekorten, ziekte en mishandeling aan de orde van de dag. Ter nagedachtenis aan hen en alle andere slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië, vindt op 15 augustus in Heerenveen een herdenking plaats bij het Indië monument.
Slechts twee dagen na de Japanse capitulatie brak er in Nederlands-Indië opnieuw een gewapende strijd uit: de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). In eerste instantie was er strijd tussen de Indonesische nationalisten en de geallieerden, maar in maart 1946 raakte Nederland direct betrokken in een poging het koloniale gezag te herwinnen. De gevolgen van deze strijd worden herdacht in Leeuwarden. Op woensdag 27 augustus vindt daar de 33e herdenking plaats bij het monument De Deadenwacht in het Rengerspark. De herdenking start om 19.00 uur en wordt ingeleid door voormalig burgemeester van Heerenveen, de heer Tj. van der Zwan, die zelf Indische roots heeft en wiens moeder de Japanse interneringskampen overleefde. Tijdens de ceremonie worden kransen gelegd ter nagedachtenis aan de Friese gevallenen in voormalig Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea tussen 1945 en 1962.
In de weken na deze herdenkingen zijn er nog meer mogelijkheden om stil te staan bij oorlogsslachtoffers. In Molkwerum op de zeedijk bij het Nationaal Monument Missing Airmen verzamelen nabestaanden en belangstellenden zich op 30 augustus rond 14.00 uur. Op deze datum is het de Internationale Dag van de Vermiste Personen. Tijdens de herdenking wordt daarom stilgestaan bij de bemanningsleden die ooit zijn opgestegen voor een missie, maar in de golven verdwenen en nooit meer terugkeerden.
Het doorgeven van verhalen
Na de overgave van Japan op 2 september 1945 kwam er officieel een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Het herdenken van deze oorlog betekent niet alleen terugkijken, maar ook verhalen doorgeven. In de eerste twee weekenden van september wordt daarom het Friestalige iepenloftspul ‘Frjemd yn Abbega’ opgevoerd in Abbega. Het stuk vertelt het verhaal van onderduikers tijdens de oorlog en legt de link naar vandaag. Hoe verwelkomen we mensen die huis en haard achterlieten? Hoe anders kijken we nu naar vreemden in ons midden? Op donderdagavond 4 september gaat het iepenloftspul in première.
In mei en juni staat ook Fryslân en zijn bruggen in het teken van de bevrijding en het doorgeven van de geschiedenis. Tijdens de laatste dagen van de oorlog speelden de brug en sluizen bij Dokkumer Nije Silen een grote rol bij een felle strijd tussen het Friese verzet en de Duitse bezetter. Het Masquerade Theater brengt deze geschiedenis op 20 t/m 29 juni opnieuw tot leven in de openluchtvoorstelling Brêge nei Frijheid, gebaseerd op waargebeurde verhalen over vriendschap, strijd en moed.
Als eerbetoon aan de bevrijders wapperen daarnaast op veel plekken in Fryslân vlaggen bij bruggen. Ook op de Waddeneilanden, die na 5 mei 1945 nog weken moesten wachten op vrijheid, worden in mei en juni vlaggen gehesen bij onder andere de veerbootterminals, de symbolische brug naar de wal.
Hoewel Nederland dit jaar 80 jaar in vrijheid mag leven, zijn de sporen van de Tweede Wereldoorlog nog altijd zichtbaar in monumenten, verhalen en herinneringen.
Wilt u ook in de komende periode op de hoogte blijven van alle activiteiten ter gelegenheid van de 80-jarige bevrijding? Bekijk het volledige en meest actuele overzicht op www.friesland.nl/vrijheid.
