Vroeger

Vergeten beroep: de lantaarnaansteker

We leven in een tijd waarin een lamp niet alleen met een schakelaar aan gaat, maar zelfs met onze stem. De miljoenen straatlantaarns in ons land zijn computergestuurd en gaan vanzelf branden als het donker wordt. Het is bijna niet meer voor te stellen dat straatverlichting ooit met de hand aangestoken moest worden.

Dat werd gedaan door lantaarnopstekers. Zij staken als de avond viel met behulp van een ladder of een lange stok alle straatlantaarns aan. Die werkten op kaarsen of olie en later op gas. Sommige lantaarns kon je met een katrol naar de grond laten zakken om het aansteken makkelijker te maken. ’s Ochtends maakte de lantaarnaansteker opnieuw een ronde om de lampen te doven. Er kwam trouwens pas in de late middeleeuwen verlichting op straat: lantaarns met een kaars in een winddichte behuizing. Daarvoor waagden de meeste mensen zich in het donker niet buiten. Dat was niet echt veilig. De Nederlandse schilder en uitvinder Jan van der Heyden, die ook de slangenbrandspuit uitvond, zorgde in 1669 voor betere straatverlichting in Amsterdam. De tweeduizend lantaarnpalen droegen zijn naam en werden later ook in Groningen, Haarlem en Den Haag geplaatst.

Bijberoep

Lantaarnopsteker was meestal een bijberoep. Het werk leverde te weinig op om van te leven. Vaak waren het bewakers die toch al een rondje door dorp of stad maakten om te kijken of alles veilig en rustig was. Zij wisten hoe ze de kwajongens aan moesten pakken die de lampen voor de grap weer uitbliezen. Maar het kon ook zijn dat de barbier die overdag zijn klanten knipte, in de avond lantaarnopsteker was. Zoals de barbier van het Limburgse Lutterade, die iedere avond de negen lantaarns van het dorp aanstak. Het verhaal gaat dat hij altijd zijn geit meenam op zijn route. Het beroep is sinds de jaren vijftig volledig uitgestorven. Toen ging de allerlaatste lantaarnopsteker met pensioen. In Den Haag aan de Mallemolen staat een prachtig bronzen beeldje van Loek Bos van een lantaarnopsteker. Een mooi eerbetoon aan dit bijzondere beroep. ■

Hoofdfoto: collectie HCL 

Tags
Show More

Related Articles

Geef een reactie

Check dit ook
Close
Back to top button
Close
Close