Over de schrijver
Anne-Goaitske Breteler (1996) is een Friese schrijfster en antropologe. Na een studie in Amsterdam besloot ze weer terug te gaan naar Friesland. Ze voelt een sterke verbinding met de geschiedenis van het Friese platteland. Naast boeken, zoals Traanjagers en In nuvere nacht (Fries kinderboek), schrijft ze columns en maakt ze tentoonstellingen en podcasts. Tijdens het lezen van het boek werd bekendgemaakt dat zij het Friese cadeauboek van 2025 gaat schrijven.
Het boek
De laatste dagen van de dorpsgek gaat over de geestelijke gezondheidszorg op het platteland door de eeuwen heen. Hoe kan het dat er veel zelfdoding plaatsvindt op het platteland, waar is de dorpsgek gebleven en wanneer is iemand ‘krankzinnig’ of ‘anders’? Vanuit verschillende invalshoeken en middels archieven, patiëntendossiers en verhalen van familie en deskundigen worden die vragen behandeld. Het onderwerp is actueel, in de media wordt er meer en meer bericht over verwarde mensen die voor overlast zorgen. Het schrijven van De laatste dagen van de dorpsgek duurde zes jaar.
Recensie
Het boek begint met het relaas over het leven Reinder Brolsma, de betovergrootvader van de schrijfster. Hij kampte met psychische problemen die hij goed wist te verbergen, maar hij maakte uiteindelijk een einde aan zijn leven. Breteler beschrijft de psychiatrische zorg door de eeuwen heen. De achtergronden en omstandigheden, waaronder armoede en de rol van de kerk, blijken van grote invloed op psychische problemen van mensen te zijn. Ze werden buitengesloten of juist min of meer door de gemeenschap beschermd. In de vorige eeuw kwamen mensen die afwijkend gedrag vertoonden al snel in een armenhuis of soms in de kolonie in Veenhuizen terecht. Het boek maakt duidelijk dat de psychiatrische zorg door de eeuwen heen erg is veranderd. Mensen met afwijkend gedrag werden in het verleden al snel ‘krankzinnig’ genoemd. Over de oorzaak van dat gedrag werd niet gesproken.
Tegenwoordig is dat heel anders: er is nu hulp en psychiatrische zorg. Toch zijn er nog veel mensen die voor overlast zorgen in hun verwarde toestand. Alleen worden die mensen nu niet meer ‘dorpsgek’ genoemd. Wat van groot belang is, is dat ieder mens het verdient om gezien te worden, schrijft Breteler. Een lezenswaardig boek! Je krijgt een goede indruk van hoe er in de psychiatrie met mensen werd omgegaan en hoe daar verandering in is gekomen.
