In november ging ik naar de voorstelling Ubuntu, lieten fan ferbining van Janneke Warringa. Op een regenachtige zondagmiddag in de warme, voormalige kerk van Sint Jabik; de sfeer kon niet beter. Het was in dezelfde week als de landelijke verkiezingen, waarvan de uitslag nog vers in mijn geheugen zat en behoorlijk nadreunde. In die staat bevond ik mij.
Het is niet mijn gewoonte om recensies te schrijven, maar dit heeft urgentie. Dit moet ik delen. De voorstelling over verbinding gaat in april in reprise en verdient volle zalen. De verbindingslijntjes tussen (groepen) mensen staan tegenwoordig op knappen, de rek is er uit bij velen. Maar laten we de verbinding met elkaar niet verliezen. We zijn maar heel even op deze aardkloot; verkloot het niet!
Ubuntu, lieten fan ferbining
Janneke Warringa zingt over verbinding en dialoog, over tolerantie en respect. Vanuit het besef dat we in een roerige tijd leven en dat mensen steeds meer tegenover elkaar lijken te staan. Ubuntu is een levensmotto binnen de Zuid-Afrikaanse cultuur en werd veelvuldig verspreid door mensen als Nelson Mandela en Desmund Tutu. Het betekent: ik bin, om’t wy binne. Ik ben omdat wij zijn. We hebben elkaar nodig in ons bestaan*.
Ubuntuliet Wy binne in diel fan alles en alles is in diel van ús Wy binne minsken, inkeld troch it bestean fan oare minsken ik bin, om’t wy binne, Ubuntu Ubuntu Song world-edition van Astrid Vang- Pederson, vertaling: Peter van der Zwaag
Wat een binnenkomer, wat een tekst. Het pakte mij meteen, mede door de geweldige zang van Janneke en tweede zangeres Elske Fekkes, het pianospel van Peter van der Zwaag en Andrea Meijer op de cello. Een perfecte combinatie en een streling voor mijn oren. We zijn een deel van alles en alles is een deel van ons. Een mooie mantra om je regelmatig te realiseren dat we niet alleen op aarde zijn en dat het nodig is om tradities en gebruiken die we onszelf hebben toegeëigend te herijken.
De kloof tussen arm en rijk groeit nog steeds en daar komt veel onvrede uit voort. Ik ben bang dat die uiteindelijk uitmondt in een wereldoorlog. Een oorlog, omdat de mens niet bij machte is om eerlijk te delen en altijd meer wil. Zo simpel is het eigenlijk. We leren helaas niets van de geschiedenis. Je zou verwachten dat wij als intelligente primaten wijzer zijn. Tja, zeg het maar.
Wêrom wurdt dy muorre boud? Wy haw’ it jild en sy dus net want ús besit is har ferlet de fijân dat is earmoede en de fijân komt net tichterby. Why we build the wall van Anaïs Mitchell, vertaling Peter van der Zwaag
We hebben grenzen en er zijn grenzen, dat valt niet te ontkennen. Ik heb het geluk gehad dat mijn wieg in Nederland stond. We hadden het niet breed, maar we hadden ook niet veel nodig, want we wisten niet wat we misten. Ik had geen eigen slaapkamer en enkel een visnet als versiering. Met een flauw licht van een zaklamp las ik ’s avonds stiekem in het boek De A van Abeltje. Tegenwoordig hangt alles van geld af en materie, dat is toch erg? Omdat ik hier geboren ben, heb ik dan te zeggen wie er wel en niet in mijn omgeving mogen wonen? En zijn wij zo goed en eerlijk? Wie kan in de spiegel kijken en zeggen: ik heb als kind nooit iets gestolen. Ik heb nog nooit iets onrechtmatigs opgegeven bij de belastingdienst of verzekering. Ik heb nooit een conflict met iemand. Ik heb altijd begrip voor een ander. Ik heb nooit iets van mijn werkgever meegenomen dat niet van mij is. Nou, zeg het maar.
Myn lân is dyn lân En as it tsjuster wurdt en sy woll’ my hjir wol kwyt sil ik al myn leafde jaan, oan’t al dy haat ferdwynt Mijn land is jou land van Stef Bos, vertaling: Boukje Wytsma
Na de tweede wereldoorlog bouwden we het land op. We zochten onbegrensde mogelijkheden, dat heden een welvaarstaat heet. In de jaren zestig en zeventig emigreerde de helft van mijn familie naar Canada, omdat ze dachten dat ze daar een beter bestaan konden vinden. In Friese enclaves deelden ze de taal en hun verhalen, want in hun hart bleven ze Fries. Naar Nederland kwamen Marokkanen, om hier werk te verrichten dat wij niet meer wil den doen.
Mensen zijn altijd op zoek naar iets wat beter is, zo ook de asielzoekers. Tja, als je wat geld hebt, maar verder weinig mogelijkheden in je land door armoede of oorlog of je wordt vervolgd vanwege je geloof en er word je een paradijs beloofd, wat doe je dan? Ons land is dichtbevolkt, maar als vol vol is, wie gaat dan het werk doen wat we zelf niet willen of kunnen doen? Hoe gaan we het land dan inrichten? Zeg het maar.
Hoop
Zoveel mooie liedjes van verbinding, zoveel mooie woorden. Aangevuld met teksten van Jan Terlouw. Je weet wel, die van het touwtje uit de brievenbus. De voorstelling heeft mij enorm geraakt, omdat die hoop uitstraalt. Dat was ook voelbaar in de zaal. Ik ga zeker nog een keer luisteren en me verbinden met al die mooie liedjes. Kom ik je dan tegen? Dan hebben we het er over wat het met jou heeft gedaan. Ik hoop dat iedereen zich voedt met de boodschap, die we soms even kwijt zijn. Elkaar groeten, delen, een ander helpen. Kijk nog eens in de spiegel en zeg: ik bin, om’t wy binne. Ik ben omdat wij zijn. We hebben elkaar nodig. ■
Ubuntu van Janneke Warringa, 5 april tot 7 juni. Tourlijst en tickets via www.ubuntu.frl
