Marijke Geertsma en Jan Arendz (allebei 73) zijn al vijftig jaar een stel. Niet alleen hun liefde voor elkaar bindt hen, maar ook hun liefde voor het toneel. Acteren bracht de twee samen en loopt nog altijd als een rode draad door hun levens. Pensioen komt in hun woordenboek niet voor. Ze staan nog steeds allebei op de planken. Binnenkort staan ze weer samen op toneel in hun nieuwe voorstelling It spoar werom.
De vonk sprong niet meteen over tussen Marijke en Jan, die elkaar leerden kennen bij het theatergezelschap Tryater. Jan had nog een relatie. Pas toen die uitging, kreeg hij belangstelling voor Marijke. “We waren op een feestje en ik zag Marijke wel zitten, maar zij mij niet,” vertelt hij. Dat veranderde al snel en het duurde niet lang voordat Jan bij Marijke introk, die een flat in Sneek had. Wat trok Jan aan in Marijke? “Ze was een heel mooie vrouw. En ze had een eigen mening, dat vond ik aantrekkelijk.” En andersom? “Hij was grappig en fleurig, altijd op de voorgrond, voorop in de polonaise. Dat sprak mij wel aan.”
Kinderschoenen
Tryater stond op dat moment nog in de kinderschoenen. In de jaren dat Marijke en Jan bij Tryater werkten, hebben ze het uit zien groeien tot het professionele gezelschap dat het nu is. “Toen we net begonnen, repeteerden we in de avonden en speelden we ook alleen in de avonden,” herinnert Jan zich. Overdag waren ze aan het werk; Marijke als kleuterjuf in Sneek en Jan als röntgenlaborant in het Diakonnessenhuis in Leeuwarden.
Tuttifrutti
Marijkes liefde voor theater begon al op jonge leeftijd. “Mijn broer, die twee jaar ouder is dan ik, deed mee aan een toneelvoorstelling in Jubbega, waar ik geboren en getogen ben. Mijn moeder repeteerde met hem. Hij moest zeggen: Lekker beppe, sûkerskeppe. Het leek me geweldig, al die aandacht. Het werd een soort droombeeld voor me.” Op de kleuterkweekschool ontmoette ze Frouk Oostra, die bij Tryater zat. Toen er een cursus bij Tryater werd gegeven, schreef ze zich in.
“Bij mij ging het anders,” vertelt Jan. “Ik ben opgegroeid in een boerengezin. Mijn moeder zei vaak tegen me: Jan, doe maar gewoon, doe maar rustig. Buiten het gezin gedroeg ik me een beetje als een binkie, er werd om me gelachen. Ik kon goed moppen tappen, dat heb ik van mijn vader, die aan amateurtoneel deed. Op de hbs kreeg ik een leraar die heel mooi kon vertellen over de Grieken en over Tsjechov. Hij regisseerde ook de eindvoor- stelling op school en ik vroeg hem of ik mee mocht doen, eigenlijk vooral omdat ik bij hem in de buurt wilde zijn. Hij had nog wel een rolletje voor me, zei hij. Ik moest zeggen: Wilt u nog tuttifrutti, meneer? Tijdens de uitvoering sprak ik tuttifrutti uit met een enorm vet Italiaans accent. Het publiek lachte en ik vond dat fantastisch. Ze lachten om mij!” Jan had de smaak te pakken en ging verder met acteren. Enkele jaren later zag Tryater hem spelen en vroeg hem vervolgens voor een toneelstuk, waar ze nog een jonge vent voor zochten. Toen Tryater subsidie van de Provincie Fryslân kreeg om zich te ontwikkelen tot een professioneel gezelschap volgden Marijke en Jan een interne opleiding van twee jaar.
Drukke tijden
Het waren drukke tijden en met veel kunst-en-vliegwerk hielden ze het vol: Jan volgde ondertussen ook nog een opleiding aan de Pedagogische Academie omdat hij zijn buik vol had van het ‘gedoe met rangen en standen in het ziekenhuis’, ze kregen twee kinderen én verbouwden een boerderij in Wytgaard. “Ik kan me herinneren dat Marijke altijd een Iglopakket voor me meenam, dat ik dan op kon warmen en snel op at. En we hadden maar één auto, hè.” Hun harde werken loonde: ze kregen allebei een baan voor vijftig procent bij Tryater. “Het was een fantastische tijd,” vertelt Marijke. “We waren een hechte groep, droegen bij aan de ontwikkeling van Tryater. Niks was ons te gek.” Dat Marijke deeltijd wilde werken, was nog een heel gedoe. Er moest officieel toestemming komen van de gemeente. “Nu is dat heel normaal, maar toen niet.” Jan kreeg een duobaan samen met Jacques Tichelaar (Tichelaar werd later politicus, red.).
Behalve zelf op de planken staan, bezochten ze ook graag voorstellingen. Jan: “We gingen naar De Harmonie, naar de Lawei, maar we reden net zo goed op en neer naar Maastricht. We waren hongerig. Gretig. Op vakantie lazen we toneelstukken en boeken over mythologie.” Hun eerste vakantie ging naar Griekenland, waar ze de oude theaters bezochten. Onlangs nog gingen ze met z’n tweeën acht dagen met de camper naar Duitsland, waar ze concentratie- kampen bezochten. Dat deden ze in het kader van hun nieuwe voorstelling.
It spoar werom
Marijke kwam op het idee voor It spoar werom toen ze het boek Had het anders gekund van Abel de Jong las. Het gaat over Sally de Jong, de tweelingbroer van Lou de Jong, de schrijver van de kroniek Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. It spoar werom vertelt het verhaal van Abel die als kind ondergedoken zat en op oudere leeftijd op zoek gaat naar het lot van zijn ouders Sally en Liesje tijdens de Tweede Wereldoorlog. De voorstelling vindt plaats in het kader van 80 jaar vrijheid en wordt gespeeld in Easterein. Die plek is niet toevallig gekozen: tijdens de oorlog vielen daar drie slachtoffers, die zo herdacht worden. Bij de productie zijn ook koorleden, Dorpsbelang, de Oranjevereniging, het korps, de toneelvereniging en de basisschool van het dorp betrokken.
“Wat een verhaal, dacht ik,” vertelt Marijke. “Ik verbaas me er soms over dat je sommige verhalen niet kent.” Met It spoar werom komt daar verandering in. De voorstellingen vinden plaats van 10 april tot en met 11 mei, twee keer per dag. Na vijftig jaar samen zijn Jan en Marijke feilloos op elkaar ingespeeld. Wat ook bijzonder is, is dat ze elkaar podiumtijd gunnen. Marijke: “We hebben allebei geen last van jaloezie naar de ander toe, dat de ander bijvoorbeeld meer werk heeft. Dat zie je wel eens anders in ons vak.” Bovendien kunnen ze goed samenwerken. “Natuurlijk zijn we het wel eens niet met elkaar eens als we samenwerken, maar het gaat altijd over het product,” besluit Jan. ■
Meer informatie over It spoar werom en kaartjes zijn te vinden op www.jmteaterwurk.nl
Foto’s: Simon van der Woude
