Laatst kwam ik op instagram bij @vroegerinleeuwarden een foto tegen van een zandauto op de Valeriusstraat. Toen ik de afbeelding beter bekeek, zag ik onder de laadbak door mezelf staan. Tenminste dat verbeeldde ik mij, want het zou zomaar kunnen. Ik speelde daar vaak toen de rondweg eind jaren vijftig werd aangelegd. ik woonde met mijn vader en mijn Duitse stiefmoeder in de Bernard Zweersstraat. In een flat die daar net als de Valeriusstraat rond 1953 is gebouwd. Het jongetje achter de truck lijkt ook op mij, maar er woonden wel meer Indische kinderen in deze nieuwe wijk. in die jaren kwamen nog eens tienduizenden overzeese landgenoten naar Nederland, toen Soekarno hen het land uit joeg. Honderden indo’s vestigden zich in leeuwarden.
Op de koude portiektrap
Ik sta in mijn eentje te kijken naar het afstorten van het zand. Alleen; en dat was ik ook. Vriendjes had ik als nieuweling in de wijk nog niet. De kinderen waren hier ook anders dan in de binnenstad. Als enig kind had ik thuis niet veel. Mijn vader werkte overdag bij mijn opa. In de avond en het weekend was hij vaak als artiest onderweg. Met mijn nieuwe moeder had ik niet echt een klik. Ik herinner mij weinig momenten met haar. Ze had heimwee en lag veel met hoofdpijn in bed. Jaren later hoorde ik van anderen dat zij mij regelmatig op de koude portiektrap zette. De enige positieve herinnering die ik heb is de smaak van haar aardappelsoep.
Bedremmeld achteraan
Als de werklui op de Valeriusstraat stopten, eigende ik mij een stuk zand toe. Ik keek op tegen de imposante bulldozers met die stevige rupsbanden. De zandbulten waren voor mij heuvels, bijna bergen. Piloot Storm (de stripheld uit de Leeuwarder Courant) geland in de woestijn; dat speelde ik na. Ik verloor mij in dromen waarin ik die held was, totdat mijn vader mij ophaalde en achter op zijn Gazelle hees. Overdag voelde ik mij niet senang op de kleuterschool aan de Sem Dresdenstraat. Ik kende daar niemand en was te verlegen om contact te leggen. Bij het verdelen van de fi etsjes en de steps stond ik bedremmeld achteraan. Dan maar met een schepje en een emmer de zandbak in. Mijn klasgenootjes verlieten prompt deze speelplek als ik daar plaatsnam. Schichtig omkijkend naar dat vreemde jongetje met het zwarte haar.
Mijn allerliefste Oma
De speeltuin Het Westen aan de Sweelinckstraat was nog erger. Mijn vader zette mij daar op woensdagmiddag af, als hij na de lunch terug naar de Eewal fietste. Het gekrijs van de uitgelaten kinderen hoorde je al twee straathoeken eerder. Ik ontweek de mij onbekende leeftijdsgenootjes en zat dan uren verloren op de rand van de zandbak. Op enig moment heb ik zo hard gehuild en aan de bagagedrager van pa’s fiets gehangen, dat hij mij met lichte tegenzin meenam. Achterop veegde ik mijn verdrietsnot aan zijn jas af en droogde ik meteen voorzichtig lachje mijn tranen. Ik ging immers naar mijn allerliefste, mijn oma.
Goddeloze uitspanning
Toch heb ik in mijn fotoalbum een plezierig zandtafereeltje kunnen vinden. Een plaatje genomen bij Natuurbad De Kleine Wielen. Daar ging ik zomers iedere zondagmiddag met mijn vader heen. En dat terwijl ik in de ochtend met mijn grootouders anderhalf uur in de Gereformeerde Noorderkerk had gezeten. Op de fiets via de Groningerstraatweg langs het Tolhuis de stad uit naar deze goddeloze uitspanning. Ik had het daar best naar mijn zin bij de kennissen van mijn vader: artiesten, muzikanten en kunstenaars. Ik zie mezelf in zwart wit met een petje op spelend in het zand met Patricia Noppert. Zij was de dochter van de Duitse Karin Pusch, de goochelassistente van mijn vader. Pa was inmiddels gescheiden van mijn tweede moeder, maar Duitsland bleef blijkbaar trekken.
Love letters
Ik had na al die ervaringen mijn kop in het zand kunnen steken. Maar gelukkig bleef ik een keer zitten op de Groen van Prinsterer Mulo. Van jongste in de klas werd ik de oudste. Van verlegen jongen werd ik initiatiefnemer. Ik nam zelfs dat schooljaar mijn klasgenoten mee naar de Bakkeveense Duinen. Onderweg neuriede ik Love-letters in the sand, terwijl ik achter het leukste meisje van de klas fietste. ■
