Wat in Amsterdam begon als een manier om de actieve maatschappelijke betrokkenheid van vrouwen vorm te geven, groeide uit tot een grote, landelijke beweging: de Unie van Vrijwilligers. In 1938 werd het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers (KVV) opgericht toen de arbeidsrechten van werkende vrouwen werden bedreigd. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog waren er al 200 afdelingen. Later werd de naam veranderd in Unie van Vrijwilligers. Jeltsje de Boer is voorzitter van de UVV afdeling Grou, die in 1945 in het leven werd geroepen, en vertelt, in het kader van 80 jaar vrijheid, over haar ervaringen.
Ik was ‘in between jobs’ en ging vrijwilligerswerk doen voor de UVV. Zo kwam ik bij een meneer thuis die heel erg creatief was geweest, maar dat niet meer kon zijn. Hij had schilderijen gemaakt en een eigen boot gebouwd. Hij was gek op het water en de natuur. We gingen altijd wandelen en bij het kanaal zitten. Hij wist de naam van het schip dat door de vaargeul kwam voordat ik het hoorde. Ik vond dat geweldig. Hij herkende ook de geluiden van vogels en wist de namen van planten. Ik heb veel van hem geleerd en denk met liefde aan hem terug. Als ik nu een vogel hoor en de naam niet weet, denk ik: ‘Was hij nog maar even hier.’
Voorzitter
In 2019 werd ik gevraagd als voorzitter. Ik had geen ambitie om in een bestuur te zitten, laat staan voor een functie met een eindverantwoording. Na veertig dienstjaren bij verschillende bedrijven, waarin ik meestal ondersteunende taken verrichte, was dat een onverwachte vraag. Ik werd gerustgesteld: besluiten waren een teamverantwoordelijkheid. En de voorzitter hoefde – in principe – één keer per maand de bestuursvergadering te leiden, zo werd mij uitgelegd. Ik ging akkoord. Dat het voorzitterschap mij zoveel vol-doening zou geven, had ik niet verwacht. Toegegeven, ik ben blij dat ik geen cijfers hoef te verwerken en geen verslaglegging hoef te doen, maar een vervoersdienst opzetten, een kerstmiddag organiseren, procedures (her)schrijven of met de gemeente worstelen over een Doarpskeamer vind ik helemaal prima. Mijn tweede termijn is bijna verstreken, dus vervanging is welkom omdat ik denk dat dat goed is voor de stichting.
Hart voor de zaak
In de 80 jaar van ons bestaan is er veel veranderd. Tegenwoordig trekken we gezamenlijk op met plaatselijke organisaties. Dat brengt meer slagkracht en een verdeling van taken. Neem bijvoorbeeld de kerstmiddag, die een vaste waarde is geworden en waar meer dan honderd bezoekers op afkomen. Ik heb dan de regie en er gebeurt altijd wel iets waar je geen rekening mee houdt. Zo was er die keer dat er te weinig licht op het podium was en het orkest de bladmuziek niet goed kon lezen. Ik seinde een medewerker van de kerk in. Ondertussen begon de dominee te vertellen. Ze had een kistje bij zich met een waxinelichtje. Op een gegeven moment scharrelde Klaas achter op het podium en vertelde de dominee dat je met een klein lichtje een grote ruimte kunt vullen. En toen floepte de kerstboom aan. Mooier kon het niet. Wat niet is veranderd is, is dat onze bestuursleden mensen zijn met hart voor de zaak.
Parelketting
Het is bijzonder dat onze organisatie na 80 jaar nog steeds bestaat én dat we nog steeds gemiddeld honderd vrijwilligers hebben. Het tijdsbeeld is erg veranderd: vrouwen zijn gaan werken, senioren zijn gaan reizen na hun pensioen en kinderen doen vaker een beroep op ouders om op kleinkinderen te passen.
In 1995 organiseerde UVV Grou een jubileum, waarbij een revue werd opgevoerd door de vrijwilligers over de activiteiten en belevenissen van de UVV. “Wat hie ik in moaie rollen yn dy revue”, herinnert mevrouw Tjepkema zich. In de beginjaren droegen de dames een uniform, later een parelketting en ik verschijn ‘casual’. Er is altijd serieus aan de organisatie gewerkt. Onder de vlag van de UVV Nederland, maar autonoom in eigen plaats.
Traktatie
Dit jaar trakteren we Grousters die 80 jaar worden op een taart of oranjekoek. Een idee dat zeer wordt gewaardeerd. Vrijheid van handelen is een groot goed. Ook in het vrijwilligerswerk. We kijken en denken mee over de beschikbaarheid van de nieuwe vrijwilliger. Wat een verschil met de jaren van de wederopbouw, waar eisen werden gesteld aan vrijwilligsters in 13 geboden. Ik geef een indruk, maar zal je rest besparen: Absolute discipline, kunnen gehoorzamen, niet mopperen of protesteren. Geen snibbig woord of driftbui, geen domme kritiek. Verknoei niet te veel tijd met overpeinzen. Werk snel, maar goed (het vrijwilligerswerk bestond in eerste instantie uit het schoonmaken van huizen en ondersteunen van vrouwen, het was de voorloper van de gezinszorg). Gelukkig gaan we tegenwoordig niet meer zo met elkaar om. We doen ons uiterste best om elkaar de ruimte te geven en de vrede te bewaren. We weten allemaal dat vrede een kostbaar goed is. ■
Historie UVV
1938: Oprichting Korps Vrouwelijke Vrijwilligers door feministe dr. Jane de Iongh, om vrouwen het bewustzijn bij te brengen dat ze in de maatschappij een verantwoording hebben.
1945: KVV werd Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers.
1977: Naam veranderd in Unie van Vrijwilligers. Een vrijwilligersorganisatie voor mannen en vrouwen.
2024: 17 afdelingen met 3200 vrijwilligers.
