In deze serie gaan we op bezoek bij actieve ouderen die midden in het leven staan. Dit keer bezochten Boukje en Annette Herman Hermans (74) en Nella Koolschijn (72) uit Mantgum.
Foto’s: Simon van der Woude
Nella en Herman waren rechter van beroep, maar zijn al jaren met pensioen. Nou ja, ook weer niet helemaal. Feitelijk zijn ze allebei na hun pensionering nog aan een nieuwe carrière begonnen: Herman als leraar klassieke talen en Nella als opleider voor blindengeleidehonden.
Toen Nella in 2016 stopte met werken, dacht ze na over de invulling van deze nieuwe levensfase. Op een dag zag ze op tv een commercial over een man die reclameposters aan het opplakken was. “Zijn hulphond hielp hem daarbij. Dat vond ik zo geweldig. Voor die hulphonden zochten ze gastgezinnen. Ik dacht meteen: dat is het. Honden vond ik altijd al leuke beesten en het is mooi als je andere mensen ook nog kunt helpen.” Nella kwam uiteindelijk uit bij Geleidehondenschool Herman Jansen. Ze meldde zich aan als gastgezin en werd al snel opgebeld. “Of ik die dag erna bij een geleidehondentraining in Drachten wilde kijken. Ik ben gegaan en was gelijk verkocht. Ze vonden me geschikt en een paar weken later haalden we het eerste hondje op.”
Afgekeurd
Herman zegt lachend dat hij in eerste instantie afgekeurd werd. Coach Gerda Brakke kwam langs voor een intakegesprek en merkte op dat Herman haar iemand leek die bij thuiskomst eerst de hond begroet en daarna pas zijn vrouw. Dan heb je niks begrepen van de hiërarchie die in een roedel heerst, zei ze. “Ja, ze was kritisch op dat punt”, antwoordt Nella geamuseerd. Maar het kwam allemaal goed. Het stel gaat altijd samen naar de trainingen. “Dat is heel erg leuk, het is een hechte groep.”
Wachtlijst
Blindengeleidehonden krijgen eerst één à anderhalf jaar een opvoeding en opleiding in een gastgezin, dat samen met de hond trainingen volgt en door een coach wordt begeleid. Daarna gaat de hond nog vier tot zes maanden naar school. Als die training er ook op zit, wordt de blindengeleidehond gekoppeld aan een blinde of slechtziende. Er is een groot gebrek aan gastgezinnen, vooral in het noorden. “En zonder gastgezinnen geen blindengeleidehonden. Er is een wachtlijst van anderhalf jaar. Dat is enorm lang voor iemand die blind is en heel graag meer bewegingsvrijheid wil.” Nella doet dan ook graag een oproep aan de lezers. “Als je wat ouder bent heb je vaak meer tijd. Het opleiden van de honden is heel laagdrempelig en je wordt goed begeleid. Een hond in huis geeft gezelligheid en het houdt je fit. Daarnaast geeft het veel aanspraak op straat.” “Het is dus ook nog een kans voor singles”, zegt Herman met een knipoog.
Kiki
In de afgelopen zes jaar hebben Herman en Nella acht honden opgevoed en opgeleid. “Er was één korte periode dat we geen hond hadden. Je hebt geen contract, dus je kunt dat zelf bepalen.” Op dit moment wonen er drie lieve golden doodles in de pastoriewoning. Twee aspirant blindengeleidehonden en hun eigen hond Kiki. “Kiki is door ons opgeleid, maar stopte op de hondenschool met eten. Ze werd afgekeurd en wij hebben haar gekocht. Toen ze bij ons terug was, begon ze meteen weer te eten.” Dat ze nu een eigen hond hebben vinden ze fijn. Want hoe mooi het ook is om honden op te leiden, altijd is daar weer dat onvermijdelijke afscheid. “De eerste keer was verschrikkelijk”, zegt Nella. “Ik heb toen letterlijk zitten janken.” “Ik ook hoor”, merkt Herman op. “Nu Kiki er is, is het iets makkelijker als een hond weggaat, maar wennen doet het nooit. Toch weerhoudt het ons er niet van om dit te doen. De hond gaat goed werk doen en daardoor kun je je toch verzoenen met het vertrek.”
Overal mee naar toe
Thuis zijn de honden niet aan het werk en kan er volop geaaid en geknuffeld worden. Ook door visite, al moeten de honden zich wel rustig gedragen. Buiten hebben ze een speciaal tuigje om en moeten ze iedereen negeren. Het opleiden gebeurt dus vooral in het dagelijkse leven. “Die kleine is drie maanden oud, maar hij kan al heel veel”, zegt Herman. “Zo kan hij de stoep markeren door met de voorpoten op de rand te gaan staan. Een blinde houdt een beugel vast en die gaat dan wat omhoog. Dat is het teken dat er een obstakel is.” De golden doodles gaan overal mee naar toe: naar de winkel, de pedicure, de bioscoop en zelfs naar een uitvaart. Een blindengeleidehond in functie mag niet geweigerd worden. Dat geldt officieel niet voor een hond in opleiding. “Maar we hebben zelden problemen. Alleen bij KLM en de Eurostar mochten ze niet mee. Dat is jammer, maar wij hebben ons deel aan verre vakanties wel gehad. En een reisje naar een Waddeneiland lukt prima.”
Voldoende affectie en vertrouwen
Tijdens het gesprek haalt Herman de jongste hond naar de kamer en neemt hem liefdevol op schoot. “Pas op dat hij niet gaat zitten plassen”, waarschuwt zijn vrouw. Herman aait echter onverstoorbaar door. “Dit is dus ontzettend belangrijk voor honden”, zegt hij. “Dat er voldoende affectie en vertrouwen is, dat ze rust hebben en in een sociale omgeving opgroeien. Dan kunnen het evenwichtige dieren worden. Dat geldt trouwens ook voor mensen.” Die uitspraak levert een mooi bruggetje op naar de carrière switch van Herman. Hij heeft de afgelopen twee jaar voor de klas gestaan als docent klassieke talen. Daar zijn jaren van studie aan voorafgegaan. “In mijn beginjaren werkten rechters vanuit huis. Twee keer per dag kwam er een busje aan de deur met dossiers. Je had geen vaste kantoortijden. Mijn toenmalige vrouw zei: jij bent altijd zo fanatiek aan het werk, je moet er iets anders naast doen. Toen ben ik Italiaans gaan doen aan de Volksuniversiteit. Uiteindelijk heb ik na jaren studeren mijn master gehaald. In de periode dat ik in deeltijd bij het Medisch Tuchtcollege in Groningen werkte, ging ik in de vrije uren naar college. Mijn medestudenten waren bijna allemaal jonge mensen. Maar dat leeftijdsverschil valt weg omdat je allemaal even veel weet. Of even weinig, het is maar hoe je het bekijkt.”
Bezoek aan Liverpool
Dat hij uiteindelijk na zijn pensioen ook nog promoveerde in de klassieke talen, kwam door een bezoek aan Liverpool. “Ik ging naar de begrafenis van mijn tante. De dag erna wandelde ik langs de rivier de Mercey en bedacht dat ik best een tijdje in Liverpool wilde studeren. Ik ben de universiteit binnengelopen en heb een afspraak gemaakt met de hoogleraar Latijn. Er was meteen een klik. Latijn vond ik op het gymnasium altijd al een leuk vak. Het werd een hele mooie tijd. Er waren niet veel studenten Latijn, dus ik had zowat privéles.” Nella werkte destijds nog en Herman woonde alleen in Liverpool. Hij nam een sabbatical leave van een jaar bij het tuchtcollege om dat te kunnen doen. “Daarna heb ik nog een jaar gewerkt en in 2016 ben ik naar Oxford vertrokken om te promoveren. Dat duurde vier jaar.”
Overdragen wat je geleerd hebt
Een doctoraat in de klassieke talen is mooi, maar wat ga je er dan vervolgens mee doen? Je kunt je als pensionado al lezend terugtrekken in je mooie bibliotheek, maar waarom zou je op je zeventigste niet nog leraar kunnen worden? “Ergens in mijn achterhoofd zat het idee om les te gaan geven. Thuis lezen doe ik sowieso wel. Een dag niet gelezen is in mijn geval een dag niet geleefd.” Herman haalde zijn lerarenbevoegdheid na stages bij het Drachtster Lyceum en het Christelijk Gymnasium Beyers Naudé. Op die laatste school heeft hij de afgelopen twee jaar gewerkt als invaller. “Ik vind het leuk om mijn vak over te dragen en de voordelen van werken zijn groot: je hebt sociale contacten en verantwoordelijkheid. Én je werkt met pubers”, zegt hij met een klein lachje. Ik vraag dan ook of het leuk is om aan de jeugd van nu les te geven. “In de balans overweegt het positieve”, luidt het antwoord. “Het is een hele andere generatie. Ze zijn steeds met die mobieltjes bezig hè? Ook als je het verbiedt zitten ze er onder de tafel toch mee te prutsen.”
Manieren bijbrengen
Verder vindt hij de kinderen van nu weinig autoriteitsgevoelig. “Ik ben net een boek aan het lezen van een pedagoog die zegt dat veel ouders denken dat als je kinderen vrij laat, ze zelf hun weg wel vinden. Dat vindt hij een misvatting en ik ben het daar wel mee eens. Datzelfde principe zie je bij honden ook. Als je een hond maar laat gaan, dan doet zo’n beest wat hij wil. Ik merk dat leerlingen niet gewend zijn aan het idee dat dingen nu eenmaal zo moeten omdat het gezegd wordt. Daar vinden ze wat van. Bij een enkeling is dat lastig, maar er zit een bepaalde leuke spanning in. Er staat tegenover dat je in aanraking komt met hele getalenteerde en gemotiveerde kinderen. Dat is prachtig!” Hermans vindt dat het onderwijs de weg is naar verbetering van de maatschappij. “Je kunt als leraar een grote invloed hebben doordat je naast het vak een stukje levenservaring overdraagt. En ja, ook zoiets als manieren”, zegt hij geamuseerd. “In die zin zijn er wel raakvlakken met het beroep van rechter.”
Blik op de toekomst
De invalklus op Beyers Naudé zit er op, maar Herman is zeker van plan om door te gaan met lesgeven. “Na je pensioen kun je dingen doen die je leuk vindt. Je hoeft niets meer te bewijzen. Nou, lesgeven is wat ik leuk vind. Als er geen baan als leraar meer komt, dan ga ik weer iets studeren. Dingen leren en onderzoeken, daar word ik heel erg gelukkig van. Dat zal ik tot mijn laatste snik blijven doen. Al moet je natuurlijk wel het geluk hebben dat je gezond blijft.” Daar raakt hij een belangrijk punt. Als ik vraag of ze nadenken over het verlies van hun fysieke en geestelijke gezondheid, dan antwoordt Nella meteen bevestigend. “Ik denk daar wel aan ja.Ik zie het in onze omgeving: het kan je maar zo overkomen dat je fysiek niet veel meer kunt. Of dat het hier (wijst naar haar hoofd) minder wordt. Als ik soms iets niet meer weet, dan denk ik ojee. We zijn erg dankbaar voor hoe het nu is.” Herman vult aan: “Ergens in huis staat een oud handboek van de padvinders. Daar staat in dat als je op het punt staat om dood te gaan, je het idee moet hebben dat je alles gedaan hebt wat je wilde doen. Ik heb dat in grote lijnen gedaan. Dus als het ophoudt, dan denk ik dat ik daar vrede mee kan hebben.” ■
Wil je meer weten over het opleiden van blindengeleidehonden? Geleidehondenschool Herman Jansen geeft graag antwoord op al je vragen. Telefoon: 036-5384560 of 06-15619160. Mail: info@hondentrainer.nl
