We draaien de kraan open en er is heet water. Als het moet koken, zetten we de waterkoker aan. Voor de was gebruiken we een wasmachine en het warme water van douche en bad zorgt ervoor dat we schoon de deur uit gaan. Hoe anders was dat vroeger! Je kon zelf water verhitten op een vuurtje, maar voor grote hoeveelheden was dat een heel gedoe. Daarom waren er waterstokers, waar je emmers warm water kon kopen.
De waterstoker werkte vaak ’s nachts en verwarmde enorme ketels met water. De eerste klanten kwamen al vroeg in de ochtend. Zo hadden huisvrouwen water nodig om de was te doen (op maandag natuurlijk) of om de kinderen in de tobbe te stoppen. Op de etalageruit van een waterstokerij in Rotterdam stond naar het schijnt: Voor het kraaien van den haan heb ik het water kookend staan.
In het begin van de twintigste eeuw telden grote steden honderden waterstokers; vooral in de arbeiders wijken. De arbeidsomstandigheden waren niet erg goed in de kleine rokerige ruimte waar de waterstoker zijn of haar werk deed. Gevaarlijk was het ook; er brak soms brand uit in de stokerij. En het was geen vetpot. Een emmer heet water kostte hooguit een paar cent. Vaak werd een waterstokerij dan ook gecombineerd met de verkoop van schoonmaakmiddelen, aanmaakhout en snoep. Ook kon je er meestal gloeiende kooltjes kopen.
Sommige waterstokers waren erg creatief. Ze boden aan om kooltjes en heet water te leveren voor een kopje thee in de ochtend. Hun klanten zetten een lege stoof voor de deur met een theepot en wat theebladeren. De waterstoker vulde de theepot en legde een heet kooltje in de stoof. Zo had de klant een lekker kopje thee bij het ontbijt.
Hoewel we geen foto’s hebben kunnen vinden van waterstokers in Leeuwarden, zullen ze er zeker geweest zijn. In een exemplaar van ’t Kleine Krantsje (voor Leeuwarden en de wijde wereld er omheen) uit 1991 stond dit stukje: Niet zozeer in de binnenstad, maar meer in de buitenwijken had je echte buurtwinkels, die niet alleen suiker, zout en soda verkochten, maar ook warm water leverden. In die zaken had je dan een water stokerij, waar de hele buurt gebruik van maakte voor de was en het schoonmaken van de vloeren.
Wist je dat er vroeger een doodlopende steeg in Leeuwarden was met de naam Oude Stokersteeg? Deze bevond zich aan de zuidkant van de Amelandsstraat. Wellicht dat deze steeg zijn naam dankte aan de aanwezigheid van een waterstokerij. Halverwege de twintigste eeuw, met de komst geisers en boilers, verdween het beroep van waterstoker.■
